Thấu lẽ bồ đề[6] vào chính quả
Dứt căn ma quỷ rõ nguyên thần[7]
Hầu Vương đã được đặt tên là Tôn Ngộ Không vui mừng nhảy nhót làm lễ tạ Tổ sư. Tổ sư bảo mọi người dẫn Tôn Ngộ Không ra ngoài cửa thứ hai, dạy cho mọi lẽ quét nhà, thưa gửi, đi lại quanh lượn. Chúng tiên vâng lệnh đi ra. Ngộ Không ra cửa lại lạy chào các bạn, rồi đến hành lang dọn dẹp chỗ nằm. Sớm ngày hôm sau, cùng các bạn học nói năng, lễ phép, tập viết, đốt hương, giảng kinh, bàn đạo, ngày nào cũng như ngày nào. Khi nhàn rỗi thì quét sân, cuốc vườn, vun hoa, sửa cây, kiếm củi, gánh nước, việc gì cũng làm đủ, ở trong động chốc đã sáu bảy năm.
Một hôm Tổ sư lên đàn ngồi, họp chư tiên lại nghe giảng. Chính là:
Hoa trời bay rụng,
Đất vọt sen vàng.
Diễn đủ tam thừa giáo[8]
Tinh vi muôn phép tàng.
Phất trần phe nhảy phun châu ngọc
Chín trời trấn động sấm ầm vang.
Lúc dẫn thuyền môn, khi giảng đạo
Ba nhà hợp lại nghĩa thêm càng...
Khai tâm một chữ theo điều thực
Chí dẫn vô tri rõ lẽ hằng.
Tôn Ngộ Không nghe giảng, sướng đến nỗi véo tai, vuốt má, chớp mắt luôn không nhịn được, giậm chân khoa tay. Tổ sư trông thấy, gọi lên bảo:
- Ngươi ở trong ban, sao lại điên rồ như thế, không nghe ta giảng à?
Ngộ Không nói:
- Con thực để tâm nghe, nghe đến những chỗ sư phụ giảng nhiệm mầu, khôn xiết vui mừng, không ngờ có những điệu bộ như vậy, xin sư phụ tha tội.
Tổ sư nói:
- Ngươi đã hiểu chỗ nhiệm mầu, ta thử hỏi ngươi, ngươi đến đây đã bao lâu?
Ngộ Không nói:
- Con lú lấp không biết là bao nhiêu ngày tháng, con chỉ nhớ những khi trong bếp không có lửa, thường ra sau núi kiếm củi, thấy đào ở núi có quả ngon, bảy lần con đã ăn đào no.
Tổ sư nói:
- Núi ấy gọi là Lạn Đào Sơn. Ngươi đã bảy lần ăn quả đào, tức là bảy năm rồi, nay ngươi muốn học đạo gì?
Ngộ Không nói:
- Nhờ sư phụ giáo hóa, hễ có mùi đạo là con xin học.
Tổ sư nói:
- Trong đạo có 360 môn bàng[9], môn bàng nào cũng có chính quả, không biết ngươi muốn học môn nào?
Ngộ Không nói:
- Tùy sư phụ dạy bảo, con xin dốc lòng nghe theo.
Tổ sư nói:
- Ta dạy cho đạo ở trong môn chữ “thuật”.
Ngộ Không hỏi:
- Đạo ở trong môn chữ “thuật” như thế nào?
Tổ sư nói:
- Đạo trong môn chữ thuật là cầu tiên giáng để bói cỏ thi cho biết đón điều lành, tránh việc dữ.
Ngộ Không hỏi:
- Như thế có được tràng sinh không?
Tổ sư nói:
- Không được!
Ngộ Không nói:
- Thế thời con không học.
Tổ sư lại nói:
- Dạy ngươi đạo trong môn chữ “lưu” vậy, có được không?
Ngộ Không lại hỏi:
- Trong môn chữ “lưu” nghĩa thế nào?
Tổ sư nói:
- Trong môn chữ lưu là các loại đạo nho, đạo phật, đạo Lão, đạo âm dương, đạo Mặc tử, đạo làm thuốc, hoặc xem kinh, hoặc niệm phật, lạy trời và cầu thần giáng thánh.
Ngộ Không lại hỏi những môn ấy có tràng sinh được không?
Tổ sư nói:
- Muốn được tràng sinh chẳng khác gì trồng cột ở trong vách.
Ngộ Không nói:
- Con là người thực thà không hiểu nói xa xôi. Thế nào là trồng cột trong vách?
Tổ sư nói:
- Lợp một cái nhà, muốn cho nhà được kiên cố thì giữa tường và vách phải dựng một cái cột, một khi cái nhà ấy đổ, thì cột kia cũng chẳng còn nữa.
Ngộ Không nói:
- Như thế là không được lâu dài, con không học.
Tổ sư lại nói:
- Dạy ngươi đạo trong môn chữ “tĩnh”, ngươi nghĩ thế nào?
Ngộ Không nói:
- Trong môn chữ “tĩnh” nghĩa thế nào?
Tổ sư nói:
- Nhịn ăn, ở trong chỗ nhà kín, thanh tịnh, không làm gì, trai giới, tọa thuyền, nhập định[10] hoặc ngủ, hoặc đứng v.v
Ngộ Không nói:
- Thế có tràng sinh được không?
Tổ sư nói:
- Đó cũng như hòn đất mới nặn để vào trong lò thôi.
Ngộ Không nói:
- Thế nào là hòn đất mới nặn để trong lò, sư phụ cứ nói xa xôi con không hiểu được.
Tổ sư nói:
- Hòn đất nặn thành viên gạch viên ngói, để ở trong lò, tuy đã thành hình, nhưng chưa nung qua lửa, một khi bị mưa tất phải rã ra..
Ngộ Không nói:
- Vậy cũng không được lâu dài, con không học.
Tổ sư lại nói:
- Dạy ngươi đạo trong môn chữ “động” có được không?
Ngộ Không nói:
- Đạo trong môn chữ “động” như thế nào?
Tổ sư nói:
- Đó là có tác vi lấy âm bổ dương, kéo cái cung, đạp cái xoa rốn mà giữ lấy hơi thở, rồi dùng đến phép luyện đan tu.
Ngộ Không nói:
- Làm như thế có tràng sinh được không?
Tổ sư nói:
- Như thế mà muốn tràng sinh cũng như mò trăng dưới nước.
Ngộ Không nói:
- Sư phụ lại nói xa xôi rồi. Thế nào là mò trăng dưới nước?
Tổ sư nói:
- Mặt trăng ở trên không có bóng xuống nước. Tuy trông thấy nhưng không mò được. Rút cục vẫn là không.
Ngộ Không nói:
- Thế con cũng không học.
Tổ sư nghe xong, hứ một tiếng, ở trên đài cao bước xuống, tay cầm gậy giới xích chỉ vào Ngộ Không nói:
- Con khỉ kia, cái này không học, cái kia cũng không học, còn đợi cái gì?
Rồi đi đến trước mặt Ngộ Không, gõ vào đầu Ngộ Không ba cái, quay lưng giơ tay đi thẳng vào trong, đóng cửa giữa lại, bỏ mọi người ở ngoài. Đám nghe giảng, ai cũng hoảng sợ, đều oán Ngộ Không và nói:
- Đồ con khỉ hỗn láo vô tích sự! Sư phụ truyền đạo phép cho anh, sao anh không học, lại dám cãi lại sư phụ? Phen này phật ý, biết bao giờ sư phụ mới lại ra?
Bấy giờ cả bọn đều oán ghét và khinh bỉ Ngộ Không nhưng Ngộ Không chỉ cười, không nói năng gì. Nguyên Ngộ Không trong bụng đã hiểu rõ ý ngầm của sư phụ nên không tranh cãi với bạn, chỉ biết Tổ sư đánh ba cái, tức là báo cho y phải để ý đến canh ba, ngoảnh lưng giơ tay đi vào trong đóng cửa trước lại, là bảo cho y dò cửa sau mà đến, để trong nơi bí ẩn sư phụ sẽ truyền đạo cho y.
Cả ngày hôm ấy, Ngộ Không cùng các bạn vui đùa ở trước động Tam Tinh, thường ngước mắt trông trời mãi chẳng thấy tối. Kịp đến lúc hoàng hôn, Ngộ Không đã cùng mọi người đi nằm, giả cách nhắm mắt, nín hơi, định thần chờ đợi. Trong núi lại không có trống canh, không biết giờ giấc, chỉ tự mình định hơi thở ra hút vào qua lỗ mũi mà lượng tính. Ước độ khoảng giờ tý, bèn rón rén dậy mặc áo, sẽ mở trộm cửa trước, lẻn trốn mọi người chạy ra đến ngoài, ngửa đầu xem xét, chính là lúc:
Trăng sáng sương trong lạnh
Tám cõi vắng trần ai
Rừng sâu chim ngủ đỗ
Đầu nguồn nước chảy xuôi.
Lửa huỳnh[11] soi bóng đất
Cánh nhạn vẽ mây trời.
Canh ba giờ đã đến
Hỏi đạo phải tìm nơi
Ngộ Không đi ngay đến cửa sau, thấy cửa nửa khép nửa mở, mừng thầm, nói:
- Quả là sư phụ chú ý truyền đạo cho ta nên để ngỏ cửa thế này. Bèn nghiêng mình bước vào đi thẳng đến dưới giường nằm của tổ sư. Thấy Tổ sư nằm quay vào trong ngủ, Ngộ Không không dám động đậy, quỳ ở trước giường. Một lát Tổ sư thức dậy duỗi thẳng hai chân miệng ngâm:
“Thực khó, thực là khó
Chữ đạo rất diệu huyền,
Tu đâu phải chuyện bỡn,
Gặp người tốt mới truyền.
Nếu không thành nói uổng,
Miệng mỏi lưỡi khô phiền!”
Ngộ Không cất tiếng:
- Bạch sư phụ, đệ tử quỳ đợi đây đã lâu.
Tổ sư nghe rõ tiếng Ngộ Không liền vùng dậy mặc áo ngồi xếp bằng và nói:
- Con khỉ kia, sao không đi ngủ lại đến đây làm gì?
Ngộ Không nói:
- Hôm qua ở trước đàn, sư phụ dạy cho con đến canh ba dò cửa sau đến, sẽ truyền đạo cho, nên con mới dám đến đây lạy sư phụ.
Tổ sư hoan hỉ, bụng nghĩ rằng: “Người này quả là trời đất sinh thành ra, nếu không thì sao hiểu được câu nói bóng của ta”.
Ngộ Không lại nói:
- Đây có một mình đệ tử, dám mong sư phụ từ bi truyền cho con đạo tràng sinh bất tử. Không bao giờ con dám quên ơn.
Tổ sư nói:
- Nhà ngươi có duyên, nên ta cũng muốn nói. Đã biết được những câu nói ý, thì lại gần đây, nghe cho kỹ, ta truyền cho phép tràng sinh mầu nhiệm.
Ngộ Không cúi đầu lạy tạ, quỳ ở dưới giường lắng tai chú ý nghe.
Tổ sư nói:
“Kín đáo tròn thông là diệu quyết
Phải tu trì ráo riết giữ thân
Đều là tinh, khí và thần
Giữ gìn kiên cố, mười phân vẹn toàn.
Không rò rỉ, thân thêm cường tráng
Đạo ta truyền càng vững tiến mau,
Nhớ khẩu quyết có ích sâu
Xua tan tà dục, được câu mát lành
Được mát lành, thân mình sạch sáng.
Đến đan đài say thưởng ánh trăng.
Kìa trông thỏ ngọc quạ vàng
Rắn rùa quấn quít hai hàng vệ nhau
Quấn quít nhau thêm mau thêm chặt.
Trồng sen vàng trên mặt lửa hồng
Ngũ hành xuôi ngược đều thông
Phật tiên đến cõi thành công vẹn tròn”.
Lúc đó Tổ sư nói vỡ căn nguyên, Ngộ Không phúc đến tâm linh nhớ hết những câu khẩu quyết, tạ ơn tổ sư, ra lối cửa sau, thấy phương đông trời hơi sáng mà đường về phía tây hào quang sáng rực liền dò đường cũ về cửa trước nhẹ nhàng đun cửa vào, ngồi ở chỗ nằm trước, đập giường sầm sầm, lên tiếng nói:
- Trời sáng rồi, trời sáng rồi, dậy đi thôi!
Mọi người vẫn còn ngủ say có biết đâu là Ngộ Không đã gặp được việc may. Ngày hôm ấy, Ngộ Không vẫn gìn giữ ngấm ngầm, trước giờ tý, sau giờ ngọ, tự mình điều động lấy hơi thở.
Sau ba năm nữa, Tổ sư lại lên bảo tọa thuyết pháp, bài giảng là “Công án ty ngữ”[12], bài luận là: “Ngoại tượng bao bì”[13]. Tổ sư chợt hỏi:
- Ngộ Không đâu?
Ngộ Không đến trước, quỳ xuống bạch:
- Đệ tử có đây.
Tổ sư nói:
- Ngươi đã tu được đạo gì rồi?
Ngộ Không nói:
- Đệ tử gần đây pháp tính hơi thông, căn nguyên cũng dần dần kiên cố.
Tổ sư nói:
- Đã thông pháp tính, đã hiểu được căn nguyên, còn phải đề phòng ba cái tai hại nữa.
Ngộ Không nghe nói, trầm ngâm một lúc lâu mới bạch:
- Sư phụ lầm rồi. Con thường nghe những bậc đạo cao, đức thịnh, cùng trời cùng thọ, đã luyện thủy hỏa, bách bệnh không sinh ra nữa, sao lại có ba cái tai hại?
Tổ sư nói:
- Đó là lẽ phi thường cướp cả quyền tạo hóa, lấn cả máy huyền vi của mặt trời, mặt trăng. Sau khi luyện thành đan, quỷ thần không dung nữa; dù có thọ ra, chỉ đến năm trăm năm sau, trời sẽ sai sét đánh ngươi, cần phải thấy rõ tính, sáng tỏ lòng, mà xa lánh trước đi, thoát được thì thọ ngang cùng trời, nếu tránh không được thì đến đây là tuyệt mệnh: lại sau năm trăm năm nữa, trời giáng hỏa tai đốt ngươi, thứ lửa ấy không phải là lửa trời cũng không phải như lửa thường, gọi là âm hỏa, từ huyệt “dũng tuyền”[14] trong bản thân đốt lên thấu đến cung “nê viên”[15], ngũ tạng cháy ra tro, tứ chi rã rời, khổ hạnh nghìn năm đều là hư ảo cả. Lại năm trăm năm nữa, trời lại giáng tai gió để thổi ngươi, gió ấy không phải là gió các phương đông, tây, nam, bắc, không phải gió thu gió đông, cũng không phải gió ở cây tùng cây trúc, gió ấy gọi là bi phong, một thứ gió rất mạnh, tự trong đỉnh thóp thổi vào sáu phủ qua đan điền[16] xuyên vào chín khiếu, xương thịt tiêu hết, thân thể rã ra. Cho nên đều phải tránh cả.
Ngộ Không nghe nói sởn cả gai ốc, khấu đầu lạy nói:
- Muôn trông sư phụ rủ lòng thương truyền cho con phép tránh ba cái tai nạn ấy, không bao giờ con dám quên ơn sư phụ.
Tổ sư nói:
- Cái đó không khó, chỉ vì nhà ngươi khác với mọi người, nên không truyền được.
Ngộ Không nói:
- Con đầu tròn đội trời, chân vuông đạp đất, có cửu khiếu, tứ chi, ngũ tạng, lục phủ, sao lại khác với mọi người?
Tổ sư nói:
- Ngươi tuy giống như người, nhưng ví với người thì mặt choắt, lại không có mang tai.
Nguyên loài khỉ mặt choắt, má lũng vào, mõm nhọn. Ngộ Không lấy tay sờ, cười nói:
- Sư phụ không tính cho, con tuy mặt choắt, nhưng ví với người con còn hơn cái túi, cũng có thể thừa trừ tính chiết đi cho được.
Tổ sư nói:
- Thôi ngươi muốn học bậc nào cũng có bậc ấy. Gọi là thiên cương có ba mươi sáu bậc biến hóa. Gọi là địa sát có bảy mươi hai bậc biến hóa.
Ngộ Không nói:
- Con xin học địa sát biến hóa.
Tổ sư nói:
- Thế lại đây ta truyền miệng cho.
Ngộ Không lại, Tổ sư ghé tai Ngộ Không nói khẽ không biết là nói diệu pháp gì, Ngộ Không một khiếu đã thông thì trăm khiếu cũng thông, khi ấy học khẩu quyết của tổ sư, tự tu tự luyện, bảy mươi hai phép địa sát biến hóa đều học thuộc cả.
Một hôm, Tổ sư cùng các học trò đi chơi vãn cảnh trước động Tam Tinh, Tổ sư hỏi Ngộ Không học đã thành chưa?
Ngộ Không nói:
- Đội ơn sư phụ, công quả đã trọn vẹn. Con đã phi thăng được.
Tổ sư nói:
- Ngươi thử bay ta xem.
Ngộ Không khoe tài cất mình lên đi liền mấy bước nhảy khỏi mặt đất năm sáu trượng, rồi lên mây, chừng độ ăn xong bữa cơm mà không lên được hơn ba dặm, rồi sa xuống trước mặt hai tay chắp vào trước bụng nói:
- Bạch sư phụ, đó là đã bay lên rẽ mây được!
Tổ sư cười nói:
- Thế không gọi là rẽ mây được, chỉ gọi là bò trong mây mà thôi. Xưa có câu “Buổi sáng chơi ở bể Bắc, buổi chiều đã đến Thương Ngô”. Nhà ngươi trong nửa ngày không lên được ba dặm, gọi là bò mây cũng chưa được.
Ngộ Không nói:
- Thế nào là buổi sáng chơi bể Bắc, buổi chiều đã đến Thương Ngô?
Tổ sư nói:
- Phàm những người rẽ mây, sớm thì khởi trình từ bể Bắc, qua bể Đông, bể Tây, bể Nam, chiều đã đến Thương Ngô. Thương Ngô tức là quận Linh Lăng ở Bắc Hải. Một ngày đi chơi khắp bốn bể, mới gọi là rẽ mây.
Ngộ Không nói:
- Thế thì khó lắm, khó lắm!
Tổ sư nói:
- Ở đời không có việc gì khó, chỉ sợ ngươi không có tâm.
Ngộ Không nghe được lời ấy khấu đầu lạy và nói:
- Sư phụ đã thương con thì thương cho trót, xin sư phụ truyền cho con phép rẽ mây. Con không dám quên ơn.
Tổ sư nói:
- Phàm chư tiên rẽ mây, đều cất chân đi ngay. Ngươi lại không thế, đi mấy bước rồi mới cất mình lên được. Nay ta truyền cho ngươi phép cân đẩu vân[17].
Ngộ Không lại sụp lạy khẩn cầu, Tổ sư truyền khẩu quyết và nói:
- Đám mây này khi bấm quyết, niệm chân ngôn rồi thì chắp sát hai cánh tay lại, cất mình nhảy ngay lên, mỗi một cân đẩu đi được đến mười vạn tám nghìn dặm đường!
Mọi người nghe đều cười ha hả nói:
- Ngộ Không may mắn quá! Nếu được phép này, cho đi làm lính hỏa bài đưa giấy tờ, thì bất cứ ở đâu cũng tìm ra cơm rượu.
Đến tối thầy trò đều về động phủ. Đêm hôm ấy, Ngộ Không vận tinh thần luyện phép, hiểu được phép cân đẩu vân.
Từ đấy thường ngày, Ngộ Không không phải câu thúc gì nữa, tiêu dao tự tại sung sướng với lối tràng sinh ấy.
Một hôm, qua xuân sang hạ, mọi người đều ở dưới cây tùng. Hội giảng hồi lâu, mọi người nói:
- Ngộ Không, anh đã tu từ đời nào mà có được đạo pháp như thế? Hôm trước sư phụ ghé tai khẽ bảo anh, truyền cho anh đạo pháp biến hóa để tránh ba tai nạn, anh đã hiểu cả chứ?
Ngộ Không cười nói:
- Tôi không dám giấu các anh, một là sư phụ truyền cho, hai là tôi ngày đêm chăm lo luyện tập nên những phép đó đều đã học được.
Mọi người nói:
- Gặp hôm tốt trời này, anh thử diễn lại cho chúng tôi xem!
Ngộ Không nghe nói trong lòng đã muốn khoe khoang bèn nói:
- Các anh thử ra đề mục, muốn cho tôi biến hóa ra cái gì?
Mọi người nói:
- Anh thử biến ra cây tùng xem nào?
Ngộ Không bấm quyết, niệm thần chú, rùng mình một cái, biến thành một cây tùng. Thực là:
Bốn mùa đượm khói xanh tươi
Sát mây mọc thẳng, giữa trời vút cao.
Không còn dấu khỉ chút nào
Dãi dầu sương tuyết đã bao nhiêu ngày.
Mọi người trông thấy, vỗ tay cười ầm lên, đều nói: “Con khỉ giỏi! Con khỉ giỏi!”, không ngờ làm náo động đến sư phụ. Tổ sư chống gậy ra cửa hỏi:
- Ai làm gì mà ầm lên thế!
Mọi người nghe tiếng sư phụ hỏi, đều sợ hãi im thít, mặc áo lại chỉnh tề đứng trước mặt tổ sư. Ngộ Không cũng hiện lại bản tướng, đứng lẫn vào chỗ đông người nói:
- Bạch tôn sư, chúng con ở đây hội giảng, không có ai ở ngoài vào làm huyên náo cả.
Tổ sư giận quát mắng:
- Các ngươi kêu kêu gọi gọi không ra thể thống nhà tu hành. Người tu hành, mở miệng ra, thì thần khí tán, động đến lưỡi thì sinh ra lắm điều thị phi, cớ sao lại được cười cười nói nói ở đây như vậy?
Mọi người nói:
- Không dám giấu sư phụ. Tôn Ngộ Không diễn phép biến hóa, hóa ra một cây tùng, chúng con đều vỗ tay khen cho nên tiếng to kinh động đến tôn sư, cúi mong thứ tội cho.
Tổ sư nói:
- Thôi các ngươi đi đi!
Rồi gọi:
- Ngộ Không! Lại đây ta hỏi! Ta hỏi ngươi đùa như thế nào? Biến hóa thế nào ra cây tùng? Cái công phu như thế đáng đem khoe khoang ra trước mắt người ta ư? Giả như ngươi thấy người ta có, ắt hẳn đến cầu người ta. Người ta thấy ngươi có, tất nhiên người ta cầu ngươi. Nếu ngươi sợ tai vạ tất phải truyền cho người ta, nếu không truyền sẽ bị hại. Như thế tính mệnh nhà ngươi lại khó mà giữ nổi.
Ngộ Không dập đầu lạy nói:
- Chỉ mong sư phụ tha tội cho.
Tổ sư nói:
- Ta không bắt tội ngươi, chỉ có ngươi phải đi đi thôi!
Ngộ Không nghe nói, ứa hai hàng nước mắt, nói:
- Sư phụ bảo con đi đâu?
Tổ sư nói:
- Ngươi ở đâu đến đây, thì ngươi lại về đấy.
Ngộ Không chợt tỉnh ngộ ra, nói:
- Con từ động Thủy Liêm, núi Hoa Quả, nước Ngạo Lai, thuộc Đông Thắng Thần châu đến đây.
Tổ sư nói:
- Ngươi phải đi ngay về đấy thì toàn được tính mạng. Nếu còn ở đây thì quyết không thể được!
Ngộ Không nhận tội, thưa với Tổ sư:
- Con bỏ nhà đi đến hai mươi năm, tuy bây giờ được về với con cháu cũ nhưng nghĩ đến công ơn sư phụ chưa báo đền được, không dám đi.
Tổ sư nói:
- Nào ta có công ơn gì đâu? Ngươi đừng gây ra tai vạ để phiền đến ta là được!
Ngộ Không không biết làm thế nào, đành bái từ tổ sư, từ biệt mọi người.
Tổ sư nói:
- Ngươi đi chuyến này hẳn gặp điều không hay. Ngươi gây vạ, hành hung thế nào tùy ý, nhưng không được nói là đồ đệ ta. Nếu ngươi nói ra nửa liếng ta sẽ biết ngay, ta sẽ lột da róc xương ngươi, đem thần hồn ngươi đày vào nơi cửu u, muôn kiếp không cất mình lên được!
Ngộ Không thưa:
- Con quyết không dám nói đụng đến tôn sư dù là một tiếng, chỉ nói là tự mình học biết mà thôi.
Ngộ Không từ tạ Tổ sư xong, cất mình, bấm quyết, dùng phép “cân đẩu vân” trở về Đông Thắng Thần Châu. Trong giây lát, đã trông thấy động Thủy Liêm, núi Hoa Quả. Hầu Vương rất vui, tự khen thầm:
Trước đi thân thế nặng nề,
Tu hành đắc đạo nay về nhẹ không.
Ít ai lập chí bền lòng,
Bền lòng tu đạo, đạo bừng sáng soi.
Xua đi khó vượt trùng khơi,
Nay về lướt biến thảnh thơi nhẹ nhàng.
Bên tai lời dặn còn vang,
Biển Đông khoảnh khắc đã sang bến bờ.
Ngộ Không từ trên mây hạ xuống, đến thẳng núi Hoa Quả, đang tìm lối đi, bỗng nghe thấy tiếng hạc kêu vượn hót. Tiếng hạc vang mấy tầng mây biếc, tiếng vượn kêu bi thiết thương tâm. Bèn cất tiếng gọi:
- Các con ơi, ta đã về đây!
Bọn khỉ trong hang đá gốc cây, khóm hoa bụi cỏ, con lớn con bé, nhảy ra hàng ngàn hàng vạn, vây xung quanh Hầu Vương, dập đầu thưa rằng:
- Đại vương nỡ lòng đi lâu, bỏ chúng con ở đây. Chúng con mong đại vương như đói khát mong cơm ăn nước uống. Gần đây, chúng con bị một con yêu ma hung ác chiếm động Thủy Liêm. Chúng con liều chết quên sống đánh nhau, bị nó cướp hết cả đồ đạc, bắt đi nhiều con cháu, khiến chúng con ngày đêm mất ngủ, canh giữ cơ nghiệp. May được đại vương về, nếu một năm nữa đại vương không về, thì đến cả động này cũng thuộc về người khác mất.
Ngộ Không nghe xong, trong lòng tức giận nói:
- Con yêu quái nào mà gớm thế! Các con hãy kể kỹ cho ta nghe, ta sẽ tìm nó báo thù!
Lũ khỉ dập đầu thưa:
- Tâu đại vương, con yêu đó tự xưng là Hỗn Thế ma vương, nhà ở mạn phía Bắc.
Ngộ Không hỏi:
- Từ đây đến chỗ nó ở khoảng độ bao đường đất?
Lũ khỉ nói:
- Nó đến theo mây, đi theo mù, như gió như mưa, như sấm như chớp, chúng con không biết đường xa hay gần.
Ngộ Không nói:
- Đã như thế, các con đừng sợ, cứ việc vui chơi, đợi ta tìm ra.
Hầu Vương cất mình nhảy vút, dùng phép cân đẩu vân, đến thẳng phía Bắc, nhìn xuống quan sát, thấy một tòa núi cao rất hiểm trở. Thực là:
Núi dựng chon von
Suối vòng thăm thẳm
Suối vòng thăm thẳm thông lòng đất,
Núi dựng chon von chọc ráng xanh.
Hai bờ có hoa đua lạ,
Mấy chỗ tùng trắc tươi xinh.
Tả tay long vừa thuần vừa thục
Hữu tay hổ khi phẳng khi nhô.
Con trâu sắt cày giữa ruộng
Cây kim tiền trồng bên bờ
Chim rừng kêu tiếng lạ
Phượng đỏ sững trời xa.
Đá mốc vẩy
Sóng ngân nga
Nguy hiếm gập ghềnh nhiều quái lạ,
Non cao hiếm có trên đời ta.
Hoa tàn hoa nở bao xiết kể,
Cảnh vật đuổi theo ngày tháng qua.
Tám tiết bốn mùa đều lặng lẽ,
Tố sơn ba cõi thực đây là...
Hầu Vương đương xem xét, nghe có tiếng người nói, đi thẳng xuống núi tìm. Nguyên lai trước sườn núi dốc ấy là động Thủy Tạng. Ngoài cửa động có mấy con yêu nhỏ đang nhảy múa. Thấy Ngộ Không, chúng nó vội bỏ chạy.
Ngộ Không nói:
- Đừng chạy. Chúng bay hãy truyền vào những điều ta nói đây: Ta đây là chủ động Thủy Liêm, núi Hoa Quả. Hỗn Thế ma vương nhà chúng bay đã mấy lần lừa dối đến hiếp tróc con cháu ta. Ta đến đây để gặp ma vương nói chuyện.
Bọn tiểu yêu chạy vào động báo:
- Tâu đại vương, có sự chẳng lành.
Ma Vương nói:
- Có việc gì?
Tiểu yêu nói:
- Ngoài cửa động có một con khỉ xưng là động chủ động Thủy Liêm, núi Hoa Quả. Nó nói đại vương nhiều lần lừa dối con cháu nó, nay nó đến tìm đại vương hỏi cho ra phải trái.
Ma Vương cười nói:
- Ta từng nghe bọn khỉ kia nói chúng có một vị đại vương xuất gia tu hành, chắc là hôm nay y đến đó. Chúng bay thấy nó ăn mặc thế nào? Có khí giới gì không?
Tiểu yêu nói:
- Không, chỉ tay không đứng ngoài gọi.
Ma Vương gọi:
- Đưa binh khí đây cho ta.
Tiểu yêu tức thì lấy đưa ra. Ma Vương mặc giáp trụ, cầm đao, cùng mọi yêu ra ngoài cửa, gọi to:
- Ai là động chủ động Thủy Liêm?
Ngộ Không trừng mắt trông, chỉ thấy Ma Vương:
Đầu đội mũ kim khôi nắng dọi
Mình mặc áo la bào gió tung
Áo thiết giáp gọn gàng nai nịt
Giày hoa thêu chân dận oai hùng
Mình cao ba trượng
Lưng rộng mười vòng
Tay cầm đao lớn
Sắc nhọn vô song
Chính là ma Hỗn thế
Trông dữ tợn lạ lùng.
Hầu Vương quát:
- Con ma khốn kiếp kia, mắt to thế mà không thấy lão Tôn ư?
Ma Vương trông thấy, cười nói:
- Thân thể ngươi không đầy bốn thước, tuổi không quá ba mươi, trong tay lại không binh khí, dám cả gan càn rỡ, muốn tìm ta làm gì nào?
Ngộ Không mắng lại:
- Ngươi quen láo xược, vốn không có mắt, ngươi cho ta là nhỏ, nếu muốn to cũng không khó gì! Ngươi cho ta không có binh khí, chỉ hai tay ta cũng đủ cho thấy cả trời! Ngươi không sợ, thử nếm một quả thụi của ta xem thế nào!
Hầu Vương nói rồi chạy tới nhảy lên đánh vào má Ma Vương. Ma Vương giơ cánh tay ra ngăn lại, nói:
- Ngươi thì lùn, ta thì cao lớn, ngươi muốn dùng quyền, ta muốn dùng đao, dùng đao thì giết ngay được ngươi, nhưng sợ người ta cười, đợi ta bỏ đao đi, cùng ngươi đánh quyền.
Hầu Vương nói:
- Được lắm! Anh hùng đấy! Lại đây!
Ma Vương ra miếng đánh, Ngộ Không tiến lên, hai bên cùng đón đỡ đánh lộn. Nguyên lai quyền dài to khuờ khoạng, quyền ngắn khỏe bền. Ma Vương bị Hầu Vương nắm được xương sườn cụt, túm được áo, đánh cho một đòn nặng. Ma Vương tức quá, vớ luôn cái đao thép to bản, nhằm trúng đầu Ngộ Không mà bổ. Ngộ Không vội né mình tránh, lưỡi dao bổ hụt vào khoảng không. Ngộ Không thấy Ma Vương hung hãn, bèn dùng phép ngoại, rứt một nắm lông bỏ vào miệng nhai nát rồi trông lên trời phun ra, hô một tiếng: “biến”, tức thì hóa ra hai ba trăm khỉ con xúm xít cả lại. Nguyên hầu vương đã học được phép tiên, biến hóa thần thông, không phép gì không biết, trên mình có tám mươi tư nghìn cái lông, cái nào cũng biến hóa được tùy theo ý muốn. Bọn khỉ con biết nhìn, biết chạy, đao không chém được, giáo không đâm được, chạy đằng trước, lộn đằng sau, vây kín Ma Vương, nào đấm, nào đánh, nào nắm lấy quần áo, nào giữ lấy chân, nào đánh vào mắt, đánh vào mũi, lôi lên lại ném xuống. Ngộ Không vừa cướp được đao của Ma Vương gạt bọn khỉ con ra, nhằm giữa đỉnh đầu Ma Vương chém làm hai đoạn. Xong Ngộ Không dẫn chúng vào động, đem tất cả bọn yêu lớn nhỏ ra diệt hết rồi thu hết lông trả lại trên mình. Lại thấy vẫn còn nhiều con khác thu không được, đó là những khỉ con bị Ma Vương bắt ở động Thủy Liêm trước.
Ngộ Không hỏi:
- Chúng bay sao lại đến đây?
Ước chừng năm ba chục khỉ con đều ứa nước mắt nói:
- Sau khi Đại vương đi tu tiên, mấy năm bị Ma Vương hiếp tróc, bắt chúng tôi đem đi, những đồ vật trong động như chậu đá, bát đá, đều bị cướp hết cả.
Ngộ Không nói:
- Đã là đồ vật của ta, các ngươi phải thu nhặt lấy.
Sau đấy, phóng hỏa đốt cháy hết động Thủy Tạng rồi cùng về.
Hầu Vương nói với chúng:
- Các ngươi theo ta cùng về.
Bọn khỉ nói:
- Khi chúng tôi đến đây, chỉ nghe thấy gió thổi ào ào đưa chúng tôi đến, chúng tôi không thuộc đường, về sao được?
Ngộ Không nói:
- Đó là nó dùng phép, có khó gì đâu! Nay ta cũng dùng phép cho mà xem. Các ngươi cứ nhắm mắt lại, đừng sợ.
Hầu Vương bèn niệm thần chú, tự nhiên có một trận gió to nổi lên đưa đi. Ở trên mây rơi xuống. Hầu Vương gọi:
- Các con hãy mở mắt ra!
Bọn khỉ đặt chân xuống đất, nhận chính là nhà cũ của mình, ai nấy đều vui mừng, đều theo lối cũ chạy về động. Những bọn khỉ trong động đều ra dắt vào, theo tuổi sắp hàng lạy tạ hầu vương. Sau đó bày tiệc rượu quả ăn mừng và hỏi việc giết ma cứu con cháu. Ngộ Không nói qua một lượt, bọn khỉ đều khen ngợi nói:
- Đại Vương đi đâu mà học được đạo pháp như thế?
Ngộ Không lại nói:
- Năm trước ta từ biệt các ngươi, theo sóng lênh đênh trên mặt bể Đông, đến địa giới Tây Ngưu Hạ châu, đi thẳng vào Nam Thiêm Bộ châu, học thành người, rồi đi giày này, mặc áo này, long đong khắp nơi, chơi bời tám chín năm vẫn không học được đạo. Lại đi qua Tây Dương đại hải đến địa giới Tây Ngưu Hạ châu tìm hỏi mất nhiều công, may gặp một lão tổ truyền cho ta đạo trường sinh bất tử, sống lâu ngang với trời. Ta đã thành công quả.
Bọn khỉ khen mừng đều nói:
- Muôn kiếp khó gặp được như thế!
Hầu Vương lại cười:
- Này các con nhỏ, lại mừng cho ta đã có họ.
Bọn khỉ nói:
- Đại Vương họ gì?
Ngộ Không nói:
- Ta nay họ Tôn, pháp danh là Ngộ Không.
Bọn khỉ nghe nói đều vỗ tay mừng nói:
- Đại Vương là lão Tôn, chúng tôi là Tôn thứ hai, Tôn thứ ba, Tôn nhỏ, Tôn bé, một nhà là họ Tôn, một nước là họ Tôn, một cái tổ họ Tôn đấy.
Mọi người lại hầu hạ lão Tôn, nào mâm nào chén, nào rượu nấu dừa, rượu nho, hoa tiên, quả tiên, thực là cả nhà vui vẻ, suốt cả một họ quy về một góc, chỉ đợi đưa tên sang sổ tiên.
Không biết kết quả ra sao, ở cõi này trước sau thế nào, xem hồi sau phân giải.
Chú thích:
[6] Giác ngộ tất cả chân lý của sự vật, biết rõ việc ác, do dịch âm tiếng Ấn Độ ra (nguyên chú).
[7] Linh hồn đã qua tu luyện thoát khỏi được xác gọi là nguyên thần (nguyên chú).
[8] Theo Phật giáo, thừa là ý nghĩa của vận tải; Phật giáo có thể đưa người tu đến cõi Phật, tiên, mức độ khác nhau nên chia ra làm đại thừa, tiểu thừa, trung thừa (nguyên chú).
[9] Tiếng đạo giáo chỉ cửa ngang, đường ngang. Nhà tu đạo cho rằng chỉ có phép luyện đan kim, luyện vàng và đan sa làm thuốc dạo dẫn, tu đến chỗ tràng sinh là bất tử là đường chính, còn lại là đường ngang cả.
[10] Nhập định: nhắm hai mắt ngồi yên lặng, để cảm thông với quỷ thần (nguyên chú).
[11] Huỳnh: đom đóm.
[12] Công án ty ngữ: lời phán quyết chung theo giáo lý nhà Phật đối với việc gì.
[13] Ngoại tượng bao bì: thiện, ác, đẹp, xấu biểu hiện trên nét mặt và hành động ngôn ngữ.
[14] Dũng tuyền: huyệt ở lòng bàn chân. (Nguyên chú).
[15] Nê viên: chỗ thóp trẻ con nhảy nhảy. (Nguyên chú).
[16] Đan điền: chỗ dưới rốn ba tấc. (Nguyên chú).
[17] Cân đẩu vân: luyện gân sức cho thật khỏe, xoa rốn, giữ lấy hơi thở rồi nhảy lên rẽ mây.
