.: 【Thất Chân Nhân Quả】●Hồi thứ năm

Mã viên ngoại siêng nuôi dưỡng lễ thầy

Vương Trùng Dương lo tiền giúp người tu.(1)

Có bài thơ rằng:

Tiên Phật Thánh Hiền chỉ một tâm

Điểm tô tượng đất ắt mê lầm

Thế gian thắp nến xông nhang khói

Đâu thấy nụ cười Quán Thế Âm.(2)

Bốn câu trên ý nói muốn thành Tiên Phật, Thánh Hiền đều dụng công phu ở cái tâm này. Tâm chính thì thân cũng chính, việc làm cũng chính. Tâm tà thì thân cũng tà, việc làm cũng tà. Cho nên người tu hành trước tiên phải làm cho tâm mình đoan chính, rồi sau đó làm cho ý của mình chân thành. Nếu tâm mình không đoan chính thì ý không chân thành. Ý không chân thành thì vọng niệm phát sinh trăm mối, mãi mãi mất chân đạo. Người xưa có thơ rằng:

Niệm quấy vừa sinh thần đi liền

Thần đi sáu giặc loạn tâm điền

Tâm điền rối loạn thân vô chủ

Sáu nẻo luân hồi thấy nhãn tiền.(3)

Lại nói:

Sáu nẻo luân hồi nói hết đâu

Súc sinh quỷ đói luống u sầu

Khuyên ai ý niệm đừng sai quấy

Một kiếp làm người há dễ đâu.(4)

Bởi vậy nói rằng Tiên Phật, Thánh Hiền cũng từ cái tâm này mà thành. Tâm này không thể không đoan chính, ý này không thể không chân thành. Nếu không chính tâm và thành ý, dù cho đắp tượng điểm trang, đốt nến thắp nhang cũng chẳng ích gì, trái lại còn khiến Quán Thế Âm mỉm cười. Người đời không chính tâm thành ý, mà chỉ lo nhang đèn cúng vái để cầu phước, chứ không biết sự huyền diệu của tâm này. Vì thế mà Bồ Tát cười.

Trở lại chuyện đang nói về Mã Ngọc. Nghe báo rằng ông cụ mang bầu sắt vừa tới, Mã Ngọc vội vàng bước ra đón tiếp, mời ông vào nhà trong. Ông cụ theo Mã Ngọc vào tiền sảnh, tự ngồi lên ghế, dáng vẻ đường bệ, ngạo nghễ hỏi: “Ngươi gọi ta vào, muốn nói điều chi?”

Mã Ngọc đáp: “Con thấy cụ tuổi đã cao, suốt ngày hành khất, thật khó nhọc. Thôi thì cụ ở lại nhà con, con sẵn lòng nuôi dưỡng cụ. Chẳng hay ý cụ thế nào?”

Nghe chưa hết câu, ông cụ giận mặt biến sắc nói: “Ta xin ăn quen rồi. Ta không ăn thức ăn vô danh của ngươi.”

Mã Ngọc thấy ông cụ giận đổi sắc mặt, nên không dám hỏi nữa, bèn vào trong hỏi Tôn Uyên Trinh: “Tôi mời ông cụ mang bầu sắt ấy vào nhà. Tôi nói muốn phụng dưỡng ông, nhưng ông nói không ăn thức ăn vô danh của tôi. Ông không chịu lưu lại nhà mình. Nên tôi tới hỏi bà, tính sao đây?”

Tôn Uyên Trinh nghe vậy, cười nói: “Lẽ nào ông chẳng nghe nói: Quân tử cầu đạo chứ không cầu miếng ăn; tiểu nhân cầu miếng ăn chứ không cầu đạo.(5) Ông vừa gặp cụ liền lấy chuyện nuôi dưỡng ra mà dụ dỗ. Đối với bậc quân tử, lẽ nào có thể lấy miếng ăn miếng uống mà dụ dỗ cho được. Đó là ông lỡ lời, không có tâm cơ. Để tôi bước ra nói đôi lời, ông cụ chắc sẽ vui lòng ở lại.”

Có bài thơ rằng:

Nào phải thầy không khứng ở đâu

Chẳng qua Mã Ngọc nói lầm câu

Uyên Trinh giỏi giắn thông quyền biến

Khéo khiến tiên ông phải gật đầu.(6)

Nói về Tôn Uyên Trinh bước ra tiền sảnh, thấy ông cụ, liền vái chào: “Cụ được muôn phước ạ.”

Ông cụ cười đáp: “Ta là kẻ ăn mày, có phước gì đâu mà nói!”

Tôn Uyên Trinh nói: “Cụ không phải lo lắng về nhà cửa, tiêu dao tự tại, chẳng phải là phước đó sao? Chẳng ưu chẳng sầu, thanh tĩnh vô vi, chẳng phải là phước đó sao? Trên đời này biết bao nhà phú quý, biết bao kẻ danh lợi, mà rốt cuộc lao tâm khổ tứ, nhiều ưu lắm sầu, thương vợ yêu con, ràng buộc không dứt. Tuy tiếng là có phước mà thực là không hưởng được, toàn là cái danh hão mà thôi.”

Nghe vậy ông cụ cười ha hả, nói: “Ngươi đã biết tiêu dao tự tại là phước, biết thanh tĩnh vô vi là phước. Vậy sao không học tiêu dao tự tại? Sao không học thanh tĩnh vô vi?”

Tôn Uyên Trinh đáp: “Con chẳng phải không muốn học, nhưng vì chẳng được pháp ấy. Muốn tiêu dao mà chẳng được tiêu dao, muốn thanh tĩnh mà chẳng được thanh tĩnh.”

Ông cụ nói: “Miễn là ngươi chịu học thì ta không ngại dạy ngươi.”

Tôn Uyên Trinh nói: “Cụ đã chịu phát tâm dạy con rồi. Trong hoa viên phía sau nhà con có cái hiên đón trăng, rất thanh tĩnh. Kính mời cụ đến ở. Chúng con sẽ đến học tập.”

Ông cụ gật đầu đồng ý.

Có bài thơ rằng:

Lời nói tâm cơ suốt cổ kim

Thầy tiên nay gặp được tri âm

Tri âm nghe được tri âm nói

Đây đó vốn cùng một chữ tâm.(7)

Ông cụ nghe Tôn Uyên Trinh nói vậy, lòng rất vui, liền gật đầu đồng ý. Mã Ngọc sai người nhà quét dọn sạch sẽ hiên đón trăng, bày biện giường màn, chăn nệm, bàn ghế, rồi mời ông cụ vào nghỉ ngơi. Ông còn cho đứa ở tên là Trân Oa đến lo trà nước và đưa cơm sớm chiều cho cụ.

Mã Ngọc nói với Tôn Uyên Trinh rằng: “Hai ta với cụ trò chuyện nửa ngày mà chưa biết tên họ ông cụ là chi. Để tôi đi hỏi cụ.”

Tôn Uyên Trinh nói: “Bậc đại ân không cần ai cám ơn, bậc đại đức không cần ai biết tên. Mình lấy lễ tương ngộ, cần chi mà định biết tên cụ? Cứ gọi là ông cụ cũng được rồi.”

Mã Ngọc không tin, muốn đi hỏi tên. Tôn Uyên Trinh ngăn cản không được, đành để ông đi.

Mã Ngọc đến hiên đón trăng ở vườn hoa, thấy ông cụ đang tĩnh tọa trên trường kỷ. Mã Ngọc đến trước mặt ông, hỏi rằng: “Xin hỏi cụ tên họ là chi? Nhà ở đâu? Vì sao tới chốn này?”

Mã Ngọc hỏi liền mấy lần. Ông cụ trợn tròn mắt, cao giọng đáp: “Ta là Vương Trùng Dương, nhà ở Thiểm Tây, ngàn dặm chẳng ngại gian lao, vì ngươi mà tới đây.”

Mã Ngọc nghe nói, kinh ngạc nói: “Cụ vì con mà tới đây à?”

Vương Trùng Dương vỗ tay cười: “Ta chính vì ngươi mà tới đây.”

Mã Ngọc nói: “Cụ vì con mà tới đây. Rốt cuộc là tại sao?”

Vương Trùng Dương nói: “Vì cái gia tài to lớn của ngươi mà ta đến đây.”

Mã Ngọc nghe nói nửa cười nửa giận hỏi rằng: “Cụ vì gia tài to lớn của con mà tới, bộ cụ muốn lấy nó hay sao?”

Vương Trùng Dương nói: “Nếu không muốn cái gia tài to lớn của ngươi, thì ta chẳng đến đây.”

Nghe câu này, Mã Ngọc giận, sắc mặt sa sầm, vội vàng bước ra ngoài.

Có bài thơ rằng:

Tiên ông ăn nói khiến người kinh

Đời thuở chưa nghe chuyện bất bình

Tài sản của người đòi chiếm đoạt

Nào dè lý đạo khó tường minh.(8)

Nói về Mã Ngọc ra khỏi hiên đón trăng, thầm nghĩ: Cụ già này thật không biết điều. Tự dưng mà muốn chiếm đoạt gia tài của kẻ khác. Đến như con nít còn chẳng mở miệng nói vậy. Người như thế có đạo đức hay sao? Ông trở về phòng ngồi xuống, lặng lẽ chẳng nói.

Tôn Uyên Trinh thấy sắc mặt chồng, biết chắc là do ông cụ nói điều chi rồi, bà bèn cười nói: “Tôi cản ông đừng đi, mà ông chẳng tin, cứ nhất định đi. Rốt cuộc ông hỏi không hợp lẽ, nên bị ông cụ nói lời gây xung đột. Ông cần có đại lượng, đừng học thói chấp nhất của hạng tiểu nhân.”

Mã Ngọc nghe vợ nói, bình tĩnh đôi chút, rồi nói: “Tôi tưởng ông cụ là người đạo đức, ai ngờ là kẻ tham tài sản.”

Tôn Uyên Trinh hỏi: “Sao biết là kẻ tham tài sản?”

Mã Ngọc kể lại: “Ông cụ tên là Vương Trùng Dương. Vì gia tài họ Mã mà tới đây.”

Tôn Uyên Trinh nói: “Cụ Vương muốn gia tài mình chắc là có lý do. Sao ông không hỏi cho rõ ràng. Thường nghe nói: Ruộng đất ngàn năm có tám trăm đời chủ. Tài sản là của chung trong trời đất, chẳng qua là cho người mượn tạm mà dùng thôi. Người biết dùng thì hưởng được vài chục năm. Người không biết dùng thì như mưa vùi dập hoa, gió thổi tan mây, tài sản đến tay mình thì tiêu tán qua tay người. Cho nên nói tài sản là của chung trong trời đất vậy, luân lưu xoay chuyển hoài. Người nghèo thành giàu, người giàu thành nghèo. Nào có chủ nhân trăm đời đâu? Nào có tôi tớ ngàn năm đâu?”

Có bài thơ rằng:

Gia sản chớ khoe lớn dẫy tràn

Ai đâu giữ mãi, chẳng tan hoang

Tiền tài vốn của chung thiên hạ

Há giữ ngàn năm được vẹn toàn.(9)

Nói về Tôn Uyên Trinh khuyên chồng rằng: “Cụ Vương muốn gia tài mình chắc là có lý do. Nếu ông cụ nói hợp lý, thì mình chẳng ngại ngùng tặng ông cụ cho rồi. Huống chi hai ta không con không cái. Gia sản về sau biết rơi vào tay ai?”

Bà nói chưa dứt lời, Mã Ngọc cười nói: “Bà nói sao dễ dàng quá. Tổ tiên tôi từ Thiểm Tây di cư qua Sơn Đông, chịu trăm cay ngàn đắng mới lập được cái gia sản này. Tôi tuy bất tài, nhưng chẳng dám lấy cái gia sản mồ hôi nước mắt mà tổ tiên khổ công gầy dựng đem cho không người khác. Hơn nữa, vợ chồng mình mới sống được nửa đời. Nếu cho người ta tài sản rồi, về sau mình lấy gì sống qua ngày, rồi ăn mặc cái chi? Chẳng phải là lầm lẫn việc lớn hay sao?”

Tôn Uyên Trinh đáp:

“Uổng cho ông là bậc nam nhi mà chẳng có kiến thức. Mình giao gia tài cho ông cụ để cầu đạo trường sinh bất tử. Nếu có đạo trường sinh, ta tu hành thành thần tiên, thì cái gia tài này dùng làm chi?

Lại nghe nói: Một đứa con tu thành tiên thì chín tổ siêu thăng.(10) Vậy mình đâu có lầm lỗi gì đối với tổ tiên? Xem ra chữ đạo này đáng giá hơn cái gia sản to lớn của ông nhiều lắm.”

Có bài thơ rằng:

Bạc vàng của cải có hằng hà

Há sánh được bằng đạo pháp a

Tài sản tuy nhiều rồi cũng hết

Đạo mầu mãi mãi chẳng tiêu ma.(11)

Nói về Mã Ngọc nghe lời bà như vậy, bèn nói rằng: “Lời bà chẳng phải không hay. Nếu tu chẳng thành tiên thì sao? Giống như vẽ cọp chẳng thành, lại thành chó.”

Tôn Uyên Trinh nói:

“Làm người phải có lòng bền bỉ. Người chẳng có lòng bền bỉ thì chẳng thể làm thầy bói, thầy thuốc,(12) nói chi đến học thành Thần Tiên? Ai có chí sẽ thành công. Ai không có chí sẽ thất bại. Vấn đề ở chỗ có lòng bền bỉ hay không, có ý chí hay không mà thôi.

Thường nghe nói Thần Tiên vốn từ người phàm tu luyện thành. Chỉ sợ người phàm tâm không chuyên nhất thôi. Chỉ cần chuyên tâm chuyên ý tu luyện thì đắc đạo. Xưa nay Tiên Phật đều từ người phàm mà tu thành. Có phải sinh ra là Thần Tiên ngay đâu?”

Mã Ngọc nghe lời bà như vậy, gật đầu khen: “Hay quá!”

Hôm sau, ông đến hiên đón trăng gặp Vương Trùng Dương, nói rằng: “Hôm qua cụ nói muốn lấy gia tài của tôi. Chẳng hay cụ muốn dùng tiền tài này để làm gì?”

Vương Trùng Dương nghiêm sắc mặt nói: “Ý ta muốn chiêu mộ những bậc ngộ đạo tu hành khắp thiên hạ về đây tu hành, luận đạo. Ta lấy tiền tài của ngươi để dưỡng tánh cho họ và bảo vệ đạo. Giúp họ bên ngoài chẳng bị phiền lụy; bên trong được nuôi dưỡng. Khi đến thì họ an lạc, khi ở chung thì họ vui vẻ.”

Vương Trùng Dương nói chân tình với Mã Ngọc. Mã Ngọc nghe lời ấy, trong lòng mới vui vẻ, khâm phục. Nhưng chẳng biết gia tài họ Mã có xả bỏ được không. Hồi sau sẽ phân giải.

Quả thật:

Xả bỏ bản thân theo việc người

Đại thánh siêu phàm mới thật là.(13)

CHÚ THÍCH:

馬員外勤奉養師禮 — Mã viên ngoại cần phụng dưỡng sư lễ

王重陽經營護道財 — Vương Trùng Dương kinh doanh hộ đạo tài.

仙佛聖賢只此心 — Tiên Phật Thánh Hiền chỉ thử tâm

何須泥塑與裝金 — Hà tu nê tố dữ trang câm

世間點燭燒香者 — Thế gian điểm chúc thiêu hương giả

笑倒慈悲觀世音 — Tiếu đảo từ bi Quán Thế Âm.

妄念一生神卽遷 — Vọng niệm nhất sinh thần tức thiên

神遷六賊亂心田 — Thần thiên lục tặc loạn tâm điền

心田一亂身無主 — Tâm điền nhất loạn thân vô chủ

六道輪回在目前 — Lục đạo luân hồi tại mục tiền.

六道輪回說不完 — Lục đạo luân hồi thuyết bất hoàn

畜生餓鬼若干般 — Súc sinh ngạ quỷ nhược can ban

勸君勿起妄貪念 — Khuyến quân vật khởi vọng tham niệm

一劫人身萬劫難 — Nhất kiếp nhân thân vạn kiếp nan.

5. Câu 君子謀道不謀食 Quân tử mưu đạo bất mưu thực chép trong Luận Ngữ (Vệ Linh Công, 32). Còn câu 小人謀食不謀道 Tiểu nhân mưu thực bất mưu đạo là lời suy diễn từ câu nói đó, như một ý đối lập hay tương phản.

非是先生不肯留 — Phi thị tiên sinh bất khẳng lưu

只因言語未相投 — Chỉ nhân ngôn ngữ vị tương đầu

淵貞此去通權變 — Uyên Trinh thử khứ thông quyền biến

管叫老人自點頭 — Quản khiếu lão nhân tự điểm đầu.

說話投機古今通 — Thuyết thoại đầu cơ cổ kim thông

先生今日遇知音 — Tiên sinh kim nhật ngộ tri âm

知音說與知音聽 — Tri âm thuyết dữ tri âm thính

彼此原來一樣心 — Bỉ thử nguyên lai nhất dạng tâm.

先生說話令人驚 — Tiên sinh thuyết thoại lịnh nhân kinh

世上未聞這事情 — Thế thượng vị văn giá sự tình

平白要人財與產 — Bình bạch yêu nhân tài dữ sản

其中道理實難明 — Kỳ trung đạo lý thực nan minh.

萬貫家財何足誇 — Vạn quán gia tài hà túc khoa

誰能保守永無差 — Thùy năng bảo thủ vĩnh vô sai

財為天下至公物 — Tài vi thiên hạ chí công vật

豈可千年守著他 — Khởi khả thiên niên thủ trước tha.

10. 一子成仙, 九祖超昇. — Nhất tử thành tiên, cửu tổ siêu thăng.

11.

金銀財寶等恆河 — Kim ngân tài bảo đẳng hằng hà

不及道功值價多 — Bất cập đạo công trị giá đa

財寶雖多終用盡 — Tài bảo tuy đa chung dụng tận

道功萬古不消磨 — Đạo công vạn cổ bất tiêu ma.

12. Luận Ngữ (Tử Lộ, 22): 人而無恆 , 不可以作巫醫 . Nhân nhi vô hằng, bất khả dĩ tác vu y.

13.

能做捨己從人事 — Năng tố xả kỷ tòng nhân sự

方算超凡大聖人 — Phương toán siêu phàm đại thánh nhân.

Trang

【Thất Chân Nhân Quả】●Hồi thứ năm